Derde deel van de Ethica:
|
I - II - III - IV - V
voorwoord definities postulaten stellingen definities van de gemoedstoestanden 1 2 3 |
Vertaling
Definitie 2. Ik zeg dat wij actief zijn wanneer er iets gebeurt in ons of buiten ons waarvan wij de adequate oorzaak zijn, dat wil zeggen (volgens de vorige definitie) wanneer er in ons of buiten ons uit onze natuur iets voortkomt dat alleen al middels deze natuur helder en distinctief kan begrepen worden. Ik zeg dat wij passief zijn, wanneer er in ons iets gebeurt of uit onze natuur iets voortkomt waarvan wij slechts gedeeltelijk de oorzaak zijn.
Definitie 2. Ik zeg dat wij actief zijn wanneer er iets gebeurt in ons of buiten ons waarvan wij de adequate oorzaak zijn, dat wil zeggen (volgens de vorige definitie) wanneer er in ons of buiten ons uit onze natuur iets voortkomt dat alleen al middels deze natuur helder en distinctief kan begrepen worden. Ik zeg dat wij passief zijn, wanneer er in ons iets gebeurt of uit onze natuur iets voortkomt waarvan wij slechts gedeeltelijk de oorzaak zijn.
Latijnse tekst
II. Nos tum agere dico cum aliquid in nobis aut extra nos fit cujus adæquata sumus causa hoc est (per definitionem præcedentem) cum ex nostra natura aliquid in nobis aut extra nos sequitur quod per eandem solam potest clare et distincte intelligi. At contra nos pati dico cum in nobis aliquid fit vel ex nostra natura aliquid sequitur cujus nos non nisi partialis sumus causa.
II. Nos tum agere dico cum aliquid in nobis aut extra nos fit cujus adæquata sumus causa hoc est (per definitionem præcedentem) cum ex nostra natura aliquid in nobis aut extra nos sequitur quod per eandem solam potest clare et distincte intelligi. At contra nos pati dico cum in nobis aliquid fit vel ex nostra natura aliquid sequitur cujus nos non nisi partialis sumus causa.
Toelichting
In de tweede definitie krijgen we een toepassing van de eerste. Als wij zelf de adequate oorzaak zijn van een bepaald gevolg in onszelf of daarbuiten, gaat het evident om een activiteit die wij ontplooien. Dat gevolg kan dan helder en distinctief begrepen worden vanuit onze natuur. Maar wij zijn niet in alle gevallen actief. Er gebeuren in en buiten ons zaken waarvan wij de oorzaak niet zijn, of slechts gedeeltelijk. In dat geval zijn er andere oorzaken en in de mate dat wij met de gevolgen daarvan te maken hebben, zijn wij slechts gedeeltelijk actief en is ook het aandeel van onze eigen natuur in het gebeuren gedeeltelijk. Als wij niet volledig actief zijn, zijn we ten minste gedeeltelijk passief en dus ondergaan wij noodzakelijkerwijs ook gedeeltelijk de activiteit van die andere oorzaken.
In de tweede definitie krijgen we een toepassing van de eerste. Als wij zelf de adequate oorzaak zijn van een bepaald gevolg in onszelf of daarbuiten, gaat het evident om een activiteit die wij ontplooien. Dat gevolg kan dan helder en distinctief begrepen worden vanuit onze natuur. Maar wij zijn niet in alle gevallen actief. Er gebeuren in en buiten ons zaken waarvan wij de oorzaak niet zijn, of slechts gedeeltelijk. In dat geval zijn er andere oorzaken en in de mate dat wij met de gevolgen daarvan te maken hebben, zijn wij slechts gedeeltelijk actief en is ook het aandeel van onze eigen natuur in het gebeuren gedeeltelijk. Als wij niet volledig actief zijn, zijn we ten minste gedeeltelijk passief en dus ondergaan wij noodzakelijkerwijs ook gedeeltelijk de activiteit van die andere oorzaken.
